Ο Ηρακλής
Ο Ηρακλής είναι ο μεγαλύτερος ήρωας δράσης στην ελληνική μυθολογία. Ο πιο ισχυρός και πιο δημοφιλής ήρωας που έζησε ποτέ. Μισός άνθρωπος, μισός θεός, με υπεράνθρωπες δυνάμεις που προορίζεται να απελευθερώσει τον ελληνικό κόσμο από το κακό.
Αλλά αυτή είναι μόνο η αρχή της ιστορίας του. Συγχρόνως όμως είναι και ένας άνδρας που βασανίζεται από μια τρομακτική αμαρτία. Οδηγείται να αναλάβει δώδεκα ακατόρθωτες προκλήσεις, καθώς αναζητάει την εξιλέωση. Για μας είναι ένας μύθος, αλλά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν πραγματικότητα. Ένας μύθος βασισμένος σ’ έναν πραγματικό πολεμιστή, γεμάτος κρυμμένους κώδικες για τον πραγματικό κόσμο. Αυτή είναι η αλήθεια πίσω από τον μύθο του Ηρακλή.
Αλλά αυτή είναι μόνο η αρχή της ιστορίας του. Συγχρόνως όμως είναι και ένας άνδρας που βασανίζεται από μια τρομακτική αμαρτία. Οδηγείται να αναλάβει δώδεκα ακατόρθωτες προκλήσεις, καθώς αναζητάει την εξιλέωση. Για μας είναι ένας μύθος, αλλά για τους αρχαίους Έλληνες ήταν πραγματικότητα. Ένας μύθος βασισμένος σ’ έναν πραγματικό πολεμιστή, γεμάτος κρυμμένους κώδικες για τον πραγματικό κόσμο. Αυτή είναι η αλήθεια πίσω από τον μύθο του Ηρακλή.
Ο Ηρακλής ήταν κάτι το ιδιαίτερο και ταυτόχρονα εξαιρετικά συνηθισμένος. Ήταν ο άνθρωπος του λαού, κάπως σαν τον Babe Ruth της αμερικανικής μυθολογίας. Ήταν γυναικάς, έπινε πολύ και ήταν εξαιρετικός αθλητής. Έμοιαζε λίγο με θεό, αλλά ήταν σίγουρα άνθρωπος.
Στο μύθο του, ο Ηρακλής αντιμετωπίζει μια λεγεώνα τρομακτικών εχθρών και υπομένει βάσανα σε μια κλίμακα που κανένας άνθρωπος δεν έχει γνωρίσει.
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ
Ο Ηρακλής είναι γιος του Δία και μιας θνητής γυναίκας, που ονομάζεται Αλκμήνη. Η κλασική μυθολογία είναι γεμάτη ιστορίες με θεούς που γονιμοποιούν θνητές γυναίκες και γεννούν θεούς ή ημίθεους.
Ο Ηρακλής θα μεγάλωνε για να γίνει το πρότυπο ήρωα της Ελλάδας. Αλλά έχει έναν ισχυρό εχθρό που θέλει να τον δει να καταστρέφεται: τη σύζυγο του Δία, τη θεά Ήρα. Είναι η βασίλισσα των θεών, έχει μια θαυμάσια ομορφιά, είναι εξαιρετικά ευφυής, είναι δυνατή, αλλά είναι υπερβολικά ζηλιάρα, επειδή ο Δίας τρέχει πάντα πίσω από άλλες γυναίκες.
Το μίσος της Ήρας για τον Ηρακλή είναι εξαιρετικά παράλογο. Είναι σαν να γνώριζε ότι επρόκειτο να προκαλέσει με κάποιο τρόπο τη θέση της στα ουράνια. Ήξερε ότι υπήρχε κάτι πάνω στον Ηρακλή, που τον έκανε να διαφέρει από τα άλλα παιδιά και ίσως αισθάνθηκε να απειλείται από αυτόν, και κάθε μέρα της ζωής του ο Ηρακλής φαινόταν ότι πλήρωνε αυτήν την έχθρα.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ
Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Ήρα θα τον μισήσει, επειδή δεν μπορεί να τον σκοτώσει. Μπορεί να καταστρέψει τη ζωή του, αλλά δεν μπορεί να τον σκοτώσει, επειδή το πεπρωμένο του λέει ότι θα γίνει αθάνατος. Ακόμα και ένας θεός πρέπει να υπακούσει στη μοίρα.
Αλλά η Ήρα μόλις άρχισε. Η βεντέτα της εναντίον του Ηρακλή θα καθορίσει την πορεία της ζωής του, από την κούνια μέχρι τον τάφο. Έτσι λέει ο μύθος, αλλά ποια είναι η σύνδεση με την πραγματικότητα;
Τον Φεβρουάριο του 2004, στη Θήβα, οι αρχαιολόγοι ανακαλύπτουν εκπληκτικά στοιχεία που ρίχνουν νέο φως στην ιστορία της γέννησης του Ηρακλή. Ανακαλύπτουν ένα θαμμένο ναό κάτω από μια συνηθισμένη οικία. Στο κέντρο του υπάρχουν τα απομεινάρια ενός βωμού. Γύρω από τον βωμό υπάρχουν εκατοντάδες πήλινα αγγεία και μικρά αγαλματίδια. Όλα απεικονίζουν μόνο ένα πράγμα, τον Ηρακλή. Μετά την ανακάλυψη, οι ερευνητές συνέδεσαν τα ευρήματα με ένα κείμενο ηλικίας 2.500 ετών, που περιγράφει ένα μυστηριώδες σπίτι του Ηρακλή στη Θήβα, ακριβώς έξω από τις πύλες της αρχαίας πόλης. Η περιγραφή και η τοποθεσία ταιριάζουν τέλεια, αλλά υπάρχουν και περισσότερα. Το αρχαίο κείμενο λέει ότι αυτός ο ναός αναγέρθηκε στο ακριβές σημείο που γεννήθηκε ο Ηρακλής. Θα μπορούσε ο ήρωας να είναι πραγματικός; Το κυνήγι για τις ενδείξεις μάς οδηγεί πίσω στον μύθο.
Αυτή η υπεράνθρωπη δύναμη καθιστά αδύνατο για τον Ηρακλή να συνταχθεί στην ελληνική κοινωνία. Δεν είναι σε θέση να συνάψει συναισθηματικούς δεσμούς με κανέναν. Στην πραγματικότητα φαίνεται ότι υπάρχει κάποιου είδους σχιζοφρένεια στον χαρακτήρα του. Ήταν μισός άνθρωπος και μισός θεός και όμως είχε έναν πατέρα που δεν θα τον προστάτευε από τις φοβερές δοκιμασίες που θα του επέβαλε η Ήρα. Έμεινε μόνος, μετέωρος μεταξύ ουρανού και γης, δίχως να μπορεί να πάει πουθενά.
Απελπισμένος και για να γίνει όμοιος με τους κανονικούς ανθρώπους, ο Ηρακλής παντρεύεται μια όμορφη πριγκίπισσα και αποκτάει δύο γιους. Αλλά η οικογενειακή του ευδαιμονία είναι βραχύβια. Η νέμεσή του, η Ήρα, επιστρέφει σύντομα, αποφασισμένη να σιγουρευτεί ότι εκείνος δε θα γνωρίσει ποτέ την ευτυχία. Αυτή τη φορά τον μεταμορφώνει από οικογενειάρχη σε δολοφόνο, τρελαίνοντάς τον.
Όταν ο Ηρακλής ξυπνά από αυτήν την έντονη τρέλα, βρίσκεται βουτηγμένος στο αίμα της οικογένειάς του. Δεν γνωρίζει καν ότι ο ίδιος το έκανε. Αλλά οι λεκέδες αίματος που έχει πάνω του είναι φυσικό σημάδι ενοχής. Και αυτήν την ενοχή πρέπει να την αντέξει. Και από αυτό το φρικτά γεγονός ξετυλίγεται η υπόλοιπη ιστορία του Ηρακλή.
 |
| Ο Ηρακλής στο σταυροδρόµι της Αρετής και της Κακίας. |
Στην αρχαιότητα κατανοούσαν την «ενοχή αίματος» σαν ένα είδος κατάρας που προσκολλάται πάνω σας από το αίμα του ατόμου, στη δολοφονία του οποίου συμμετείχατε. Από εδώ και πέρα θα προσπαθήσει να ξεφορτωθεί το στίγμα της «ενοχής του αίματος» από αυτήν τη φρικτή πράξη.
Για να εξαγνίσει την ψυχή του ο Ηρακλής θα πρέπει να επιζήσει από την πιο βασανιστική σειρά προκλήσεων που αντιμετώπισε ποτέ άνθρωπος ή οι θεοί. Είναι ένα ταξίδι που θα τον οδηγήσει πέρα από τον ελληνικό κόσμο και θα αφήσει μια σειρά πραγματικών στοιχείων που ρίχνουν νέο φως στην αλήθεια που βρίσκεται πίσω από τον μύθο.
Ο υπέρ-ήρωας της μυθολογίας, ο Ηρακλής, μόλις σκότωσε τη σύζυγο και τα παιδιά του υπό την επιρροή ενός μαγικού ξορκιού, που του έκανε η μητριά του, η Ήρα. Ο πιο δυνατός άνδρας στη γη πρέπει να κάνει επανόρθωση για το έγκλημά του. Αλλά είναι χαμένος κι αποπροσανατολισμένος. Για καθοδήγηση αναζητά την πιο μεγάλη μάντισσα της αρχαίας Ελλάδας.
ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ
Το Μαντείο των Δελφών παίζει σημαντικό ρόλο σε πολλούς ελληνικούς μύθους. Αλλά δεν είναι μόνο μια μυθική τοποθεσία. Τα ερείπια του Μαντείου βρίσκονται ακόμα στα βουνά της κεντρικής Ελλάδας. Πριν από 2.500 χρόνια, μια ιέρεια έπεφτε εδώ σε έκσταση, καθώς μυστηριώδεις ατμοί ανέβλυζαν γύρω της. Μιλούσε με γρίφους και υποτίθεται ότι ήταν το κανάλι που μετέφερε τα λόγια των θεών.
Μια νέα ανακάλυψη αποκαλύπτει από προέρχονταν οι δυνάμεις της Πυθίας. Μια πρόσφατη γεωλογική έρευνα έδειξε ότι το Μαντείο των Δελφών βρίσκεται ακριβώς πάνω στη διατομή δύο ρηγμάτων. Αυτό μπορεί να εξηγήσει τους μαγικούς ατμούς που περιέβαλαν την μάντισσα.
Στους Δελφούς, η Πυθία λέει στον Ηρακλή ότι μόνο μια φοβερή τιμωρία θα μπορούσε να τον απαλλάξει από το έγκλημά του. Για να λάβει την τιμωρία αυτή, πρέπει να πάει στον ξάδελφό του και αντίπαλό του, βασιλιά Ευρυσθέα. Αλλά πρόκειται για παγίδα. Η Ήρα χρησιμοποιεί την Πυθία και τον βασιλιά Ευρυσθέα για να συντρίψει τον Ηρακλή και θα τον κυνηγήσει όσο μπορεί. Θα είναι η αδιάλλακτη εχθρός του και ο κίνδυνος είναι ότι οι εχθροί, που αυτή θα βάλλει στο δρόμο του, δεν θα έχουν τελειωμό.
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΑΘΛΟΙ
Ο Ευρυσθένης αναθέτει στον Ηρακλή δώδεκα προκλήσεις, όλες σχεδιασμένες από την Ήρα. Θα μείνουν για πάντα γνωστές σαν «Οι Άθλοι του Ηρακλή». Ο ήρωας έπρεπε να απελευθερώσει τον ελληνικό κόσμο από τα μεγαλύτερα κακά του. Να αντιμετωπίσει τα πιο άγρια θηρία, τις δυνάμεις της φύσης, σατανικούς τυράννους και τέρατα. Κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να επιζήσει, ούτε από μια από αυτές τις προκλήσεις. Αλλά ο Ηρακλής πρέπει να υπερνικήσει δώδεκα.
Φαίνεται κάπως άδικο σε μας, επειδή για τις πράξεις για τις οποίες τιμωρείται δεν έχει πραγματικά την ευθύνη. Ήταν κάτω από την επιρροή της τρέλας που του έστειλε η μητριά του, η Ήρα. Στη σκέψη των Ελλήνων, όμως, δεν είχε καμιά σημασία αν δεν έφταιγε ο ίδιος. Έπρεπε να εκτελέσει αυτές τις πράξεις για να ξεπλύνει το στίγμα από αυτές τις βίαιες πράξεις που είχε διαπράξει.
ΠΡΩΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Η αναζήτηση της εξιλέωσης αρχίζει με τον πρώτο άθλο: να σκοτώσει ένα άγριο θηρίο που συμβολίζει τα ζωώδη ένστικτα της ανθρωπότητας, το λιοντάρι της Νεμέας.
Το πρόβλημα για τον Ηρακλή είναι ότι, παρόλο που είναι ένας θαυμάσιος τοξότης, το δέρμα του λιονταριού είναι αδιαπέραστο από τα βέλη του. Έτσι μόνο μέσω της ζωώδους δύναμής του θα κατόρθωνε να υπερνικήσει το λιοντάρι. Και όταν τα καταφέρνει, γδέρνει το λιοντάρι και το δέρμα του το χρησιμοποιεί σαν πανοπλία που αρχίζει να τη φοράει. Από τότε, ο Ηρακλής απεικονίζεται πάντα να φοράει το δέρμα του λιονταριού που τον προστατεύει.
Οι αρχαίοι Έλληνες έβλεπαν τη φύση σαν ένα τρομερό μέρος. Ήθελαν να ζουν σε αρμονία με αυτήν, αλλά η φύση ήταν μια σκύλα που, αν δεν προσέχατε, θα σας σκότωνε. Αυτή ήταν η άποψή τους. Δεν είχαν κάποια ρομαντική άποψη για τη φύση.
Υπάρχουν μερικοί μεγάλοι ήρωες, με τον Ηρακλή να διακρίνεται ανάμεσα τους, που μπορούν να εξημερώσουν τη φύση, και να την θέσουν υπό έλεγχο. Και αυτό είναι το σημάδι ενός αληθινά μεγάλου ήρωα, να σταματήσει αυτήν τη ασταμάτητη δύναμη.
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΑΘΛΟΣ
Ο Ηρακλής καλείται τώρα να σκοτώσει ένα άλλο φρικτά τέρας της φύσης, την τρομακτική Λερναία Ύδρα με τα εννέα κεφάλια. Ένα ερπετό που φτύνει δηλητήριο και καταβροχθίζει ανθρώπους με μια μπουκιά. Ο Ηρακλής τραβάει το ξίφος του και επιτίθεται. Κόβει ένα από τα κεφάλια της Ύδρας. Μετά ένα άλλο. Αποκεφαλίζει το τέρας κόβοντας ένα κεφάλι τη φορά. Αλλά μόλις κόβεται ένα κεφάλι, στη θέση του φυτρώνουν δύο επιπλέον.
Αυτό αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη επιθυμία για ευχαρίστηση, την οποία οι Έλληνες θεωρούσαν ότι ήταν αδύνατον να την σκοτώσουν. Όσο περισσότερο της επιτίθεστε, όσο περισσότερα κεφάλια της κόβετε, τόσο περισσότερα κεφάλια πρέπει να αντιμετωπίσετε.
Ο Ηρακλής χρειάζεται μια νέα στρατηγική. Ενάντια σ’ αυτόν τον εχθρό, η επιτυχία του δεν εξαρτάται μόνον από τη μυϊκή του δύναμη. Ο Ηρακλής, καθώς κόβει τα κεφάλια, αρπάζει ένα δαυλό και καυτηριάζει το λαιμό του θηρίου για να μη μπορεί να φυτρώσει ξανά κεφάλι. Με μια τελική επίθεση, ο Ηρακλής κόβει και το τελευταίο κεφάλι από το σώμα. Είναι ένας εκπληκτικός θρίαμβος του ανθρώπου πάνω στο τέρας.
Αφού σκότωσε την Ύδρα, ο Ηρακλής βυθίζει τα βέλη του στο αίμα της και από τότε έχει δηλητηριασμένα βέλη. Η λέξη «τοξικός» σημαίνει δηλητηριώδης και προέρχεται από τη λέξη «τόξο», με το οποίο ρίχνετε τα βέλη. Έτσι «τοξικός» στα ελληνικά σημαίνει ο σχετικός με το τόξο. Είναι μια παράξενη λέξη, επειδή συντηρεί το μύθο του Ηρακλή μέσα στη λέξη.
Δυο άθλοι τέλειωσαν. Σαν ένας εκπαιδευμένος μαχητής, ο Ηρακλής αναπτύσσει τις απαραίτητες ικανότητές του για επιζήσει σ’ έναν εχθρικό κόσμο: τη σωματική δύναμη, τη νοητική δύναμη και την απεριόριστη αντοχή. Στους άθλους αυτούς, ο Ηρακλής υπερνικά το κακό και έρχεται ως εκδικητής και φορέας της δικαιοσύνης.
ΤΡΙΤΟΣ ΚΑΙ ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Στους επόμενους δύο άθλους του, ο Ηρακλής νικά ακόμα ένα ζευγάρι από τα πιο τρομερά θηρία της φύσης: Το Χρυσό Ελάφι της θεάς Άρτεμις, ένα ζώο τόσο γρήγορο που μπορούσε να ξεπεράσει σε ταχύτητα ένα βέλος. Και τον ανθρωποφάγο Κάπρο, ένα τέρας που ο Ηρακλής κατόρθωνε να πιάσει ζωντανό.
Ο Ευρυσθέας, που του ανέθεσε τους άθλους αυτούς, δεν περίμενε να ολοκληρωθεί κανένας από αυτούς. Έτσι αρχίζουμε να βλέπουμε τον Ηρακλή σαν το πρότυπο του υπεράνθρωπου. Φαίνεται ασταμάτητος στο σημείο αυτό.
Για να σπάσει την ορμή του ήρωα, ο βασιλιάς Ευρυσθένης αλλάζει τακτική. Εισάγει ένα διαφορετικό είδος φυσικού εμποδίου: Ακατέργαστα λήμματα. Για τον πέμπτο του άθλο, ο Ηρακλής πρέπει να αναλάβει μια βρώμικη δουλειά, που συμβολίζει την
αποκρουστική πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Πρέπει να καθαρίσει ένα ογκώδες συγκρότημα στάβλων που είναι γεμάτοι με κοπριά.
Αυτή η εργασία είναι διαφορετική από τις άλλες, επειδή περιλαμβάνει χειρωνακτική εργασία, με έναν τρόπο που ο Ηρακλής δεν είχε γνωρίσει ποτέ πριν. Στους προηγούμενους άθλους του έπρεπε να σκοτώσει τα θηρία που ερήμωναν την ύπαιθρο και να προστατεύσει τους ανθρώπους ή να προωθήσει τον πολιτισμό. Τώρα, όμως, πρέπει απλά να καθαρίσει από την κοπριά στάβλους που δεν έχουν καθαριστεί, εδώ και πολλά χρόνια. Και έχει μόνο μια μέρα για να ολοκληρώσει το έργο.
Ολοκληρώνοντας έναν άθλο τη φορά, ο Ηρακλής ξεπληρώνει το χρέος για τη δολοφονία της οικογένειάς του. Μέχρι τώρα έχει αποδειχθεί μεγαλύτερος από οποιοδήποτε εμπόδιο που η Ήρα και ο βασιλιάς μαριονέτα Ευρυσθέας, έχουν ονειρευτεί. Και με κάθε μάχη απλά γίνεται πιο ισχυρός. Για τους αρχαίους Έλληνες, η επιτυχία ενάντια σε τέτοιες συντριπτικές πιθανότητες, ήταν μια ιστορία που σε ενέπνεε. Αλλά, θα μπορούσε να είναι περισσότερο από μια ιστορία; Ενδιαφέρουσες ιστορικές ανακαλύψεις δείχνουν ότι ο Ηρακλής δεν ήταν ένας μύθος, αλλά ένας πραγματικός ήρωας.
Οι μύθοι απεικονίζουν ιστορικά γεγονότα που αποτελούσαν παρελθόν εδώ και πολύ καιρό. Συνεπώς είναι ένα είδος κώδικα της αρχαίας ιστορίας που περνάει από γενιά σε γενιά. Οι ιστορίες του Ηρακλή δημιουργούνται από ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτισμούς και οι οποίοι συμμερίζονται τις ιστορίες των γνωστών τοπικών τους ηρώων, οι οποίοι έχουν υπερνικήσει μεγάλες δυσκολίες. Και καθώς συμμερίζονται τις ιστορίες αυτές αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι ο δυνατός άνδρας τους μοιάζει με τον δυνατό άνδρα των άλλων. Μετά, όλες οι παραδόσεις υφαίνονται μαζί.
Στην αρχαία Ελλάδα, ο Ηρακλής ήταν το πρότυπο του ιδανικού άνδρα. Αλλά υπήρξε στην πραγματικότητα;
Μερικές εκδόσεις του μύθου του Ηρακλή λένε ότι η οικογένειά του προήλθε από την ελληνική πόλη Τίρυνθα. Και οι αρχαίες πηγές υποδηλώνουν ότι εκεί ήταν κάποτε το σπίτι κάποιου πραγματικού πολεμιστή που ήταν διάσημος για τη μεγάλη του δύναμη και οι άνθρωποι πίστευαν ότι είχε άμεση επαφή με τους θεούς. Αυτός ο πολεμιστής, του οποίου το όνομα χάνεται στην ιστορία, υπηρέτησε τον βασιλιά ενός ισχυρού βασιλείου που λεγόταν Μυκήνες. Στον μύθο, ο Ηρακλής υπηρετεί τον βασιλιά των Μυκηνών, τον ξάδελφό του Ευρυσθέα, που του αναθέτει τους δώδεκα άθλους. Είναι σύμπτωση ή κάτι περισσότερο;
ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Άλλες ενδείξεις για τον άνδρα πίσω από τον μύθο μπορείτε να βρείτε σε μια από τις πιο θρυλικές περιοχές της Ελλάδας: την Ολυμπία. Το 776 π.Χ., εδώ έλαβαν χώρα οι πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες.
Υπήρχαν εκατοντάδες αγώνες σε όλο τον ελληνικό κόσμο, αλλά οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν οι πιο προσεγμένοι κι εκείνοι με το μεγαλύτερο γόητρο. Αν κερδίζατε στους Ολυμπιακούς αγώνες, τότε ανυψωνόσασταν, κατά κάποια έννοια ανάμεσα στους ανθρώπους. Ήταν όσο πιο κοντά μπορούσαν οι θνητοί να φτάσουν τους θεούς.
Υπάρχουν εντυπωσιακές ομοιότητες ανάμεσα στους άθλους του Ηρακλή και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Και οι δυο ήταν επιτεύγματα δύναμης και αντοχής, που μόνο οι πιο πειθαρχημένοι αθλητές μπορούσαν να πετύχουν. Αλλά η σύνδεση του Ηρακλή με τους Ολυμπιακούς αγώνες ίσως είναι βαθύτερη.
Ο Ηρακλής, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, ίδρυσε τους Ολυμπιακούς αγώνες μετά από έναν άθλο. Έτσι οι άθλοι συνδέονται άμεσα με την αρχική ίδρυση των αγώνων.
Στα ερείπια του σταδίου της Ολυμπίας βλέπουμε ότι ο στίβος έχει μήκος 600 πόδια. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, είναι 600 πόδια του Ηρακλή. Σύμφωνα με τον μύθο, ο ίδιος ο Ηρακλής βημάτισε πάνω στο στάδιο, το οποίο ήταν 600 μικρά βήματα, που αντιστοιχούν με 192,72 μέτρα. Έτσι οι ιστορικοί έχουν συμπεράνει ότι τα πόδια του Ηρακλή είχαν μήκος 12,6 ίντσες. Δηλαδή φορούσε παπούτσια μέγεθος 46.
Τον σέβονταν όλοι οι αθλητές και κάθε ένας σύγκρινε τον εαυτό του με τον Ηρακλή. Ήταν πολύ σημαντικό για τους Έλληνες να μη παραδίδονται ποτέ, οπότε πολλοί αθλητές προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να τα παρατήσουν. Στον μύθο ή ίδια εμμονή στηρίζει τον Ηρακλή.
Το μήνυμα του Ηρακλή είναι ένα: «Συνεχίστε να προσπαθείτε και τελικά θα τα καταφέρετε. Όσο δύσκολες και αν είναι οι συνθήκες, η επιτυχία είναι δυνατή».
ΕΚΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Στον έκτο άθλο του, ο Ηρακλής πρέπει να αντιμετωπίσει ένα κοπάδι άγρια ανθρωποφάγα πουλιά, τις Όρνιθες της Στυμφαλίας, που συμβολίζουν τους απρόσιτους στόχους. Τα διώχνει μακριά με τα δηλητηριώδη βέλη του και φτάνει σ’ ένα κομβικό σημείο, στη μέση ακριβώς των δώδεκα άθλων. Αλλά παραμένουν ακόμα άλλοι έξι άθλοι, και κάθε ένας θα γίνεται όλο και πιο δύσκολος. Η μητριά του, η Ήρα, θα φροντίσει γι’ αυτό.
Οι επόμενοι τρεις άθλοι θα φέρουν τον Ηρακλή για πρώτη φορά πέρα από την Ελλάδα και θα τον τοποθετήσουν απέναντι από ισχυρούς ξένους εχθρούς. Τέτοιες ιστορίες απηχούν την εποχή κατά την οποία οι αρχαίοι Έλληνες ανησυχούσαν για την επέκταση της κυριαρχίας τους.
Οι Έλληνες, καθώς αναζητούν γη, αρχίζουν να δημιουργούν αποικίες τόσο μακριά, όσο η Γαλλία, αλλά και όλη τη Μεσόγειο. Συγχρόνως τους έρχονται αναφορές για διάφορα τέρατα ή παράξενα πράγματα.
Για τον έβδομο άθλο του ο Ηρακλής ταξιδεύει στο νησί της Κρήτης για να βρει και να πιάσει τον εκλεκτό ταύρο του βασιλιά Μίνωα. Ο ταύρος είναι ένας κώδικας για την κυριαρχία της Κρήτης πάνω στην ηπειρωτική Ελλάδα, την εποχή που ο μύθος δημιουργήθηκε.
Στο μύθο ο Ηρακλής είναι έτοιμος να το αλλάξει αυτό. Εντοπίζει τον ταύρο του βασιλιά Μίνωα, παλεύει μαζί του μέχρι να τον υποτάξει, τον παίρνει μαζί του και επιστρέφει στην πατρίδα του. Η Ελλάδα δεν θα είναι πια υποτελής στην Κρήτη. Επτά άθλοι ολοκληρώθηκαν. Με την κατάκτηση του κρητικού ταύρου, ο Ηρακλής έχει κερδίσει τον πόλεμο ενάντια στη φύση. Από εδώ και πέρα θα είναι άνθρωπος εναντίον ανθρώπου.
ΟΓΔΟΟΣ ΑΘΛΟΣ
Στους προηγούμενους άθλους του, ο Ηρακλής εκτελούσε υπηρεσίες που ωφέλησαν την ανθρωπότητα και την απελευθέρωσαν από τα παράσιτα, τα θηρία και διάφορα άλλα. Αλλά στο σημείο αυτό αρχίζουμε να βλέπουμε μια σκοτεινή πλευρά του Ηρακλή. Και ίσως προαναγγέλλει όσα θα ακολουθήσουν.
Στους επόμενους άθλους του, ο Ηρακλής αντιμετωπίζει άτομα που αποτελούν απειλή για την Ελλάδα. Πρώτος στόχος είναι ο Διομήδης, ο τυραννικός βασιλιάς των Βιστόνων. Οι Βίστονες ήταν ένας αρχαίος θρακικός λαός που κατοικούσε στη Βιστονία, κοντά στα Άβδηρα.
Ήταν φιλοπόλεμοι και φημίζονταν για την αγριότητά τους. Ο Διομήδης είχε εκπαιδεύσει τα άλογά του στο να τρώνε τη σάρκα των εχθρών του. Ο Ηρακλής κάνει τον Διομήδη να γίνει το επόμενο γεύμα τους. Ο άθλος αυτός είχε ένα ισχυρό μήνυμα για τους αρχαίους Έλληνες, ότι το κακό που δημιουργείς, τελικά θα σε καταστρέψει.
Αυτός είναι ο πρώτος άθλος στον οποίον ο Ηρακλής σκοτώνει κάποιον. Αυτή είναι η κομβική στιγμή. Για πρώτη φορά έχυσε ανθρώπινο αίμα.
ΕΝΑΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Οι σκοτωμοί συνεχίζονται και στον επόμενο άθλο, όπου ο Ηρακλής σκοτώνει τις Αμαζόνες, μια άγρια φυλή γυναικών πολεμιστριών, αφού πρώτα έκλεψε τη ζώνη της βασίλισσάς τους, της Ιππολύτης. Με τον άθλο αυτόν, ο Ηρακλής ολοκλήρωσε εννέα από τους δώδεκα άθλους του. Η ανδρεία, η δύναμη και η αντοχή του τον βοήθησαν να ανταπεξέλθει σε μια σειρά από τους πιο δύσκολους στόχους που ανέλαβε ποτέ κανείς. Αλλά οι τελευταίες μάχες θα αποδειχθούν οι πιο σκληρές. Θα φέρουν τον Ηρακλή πέρα από τα όρια του τότε γνωστού κόσμου, σε μέρη που κανένας Έλληνας δεν είχε πάει ούτε είχε δει ποτέ.
Αλλά καθώς συνεχίζονται οι προκλήσεις, γίνεται σαφές ότι όσο μεγάλος κι αν είναι ο σωματικός πόνος, δεν είναι εύκολο να απαλύνει την ψυχική του αγωνία. Ο Ηρακλής είναι φυλακισμένος στην ενοχή του. Όσους άθλους και αν εκτέλεσε, όσο ηρωισμό κι αν επέδειξε, όσο εντυπωσιακές κι αν ήταν οι σωματικές του ικανότητες, μέσα του δεν υπήρχε ειρήνη, δεν υπήρχε ικανοποίηση.
Τρεις ακόμα δοκιμασίες περιμένουν τον Ηρακλή. Θα τον φέρουν μέχρι την άκρη της γης και μέσα στην άβυσσο του θανάτου. Ο Ηρακλής πρέπει συνεχώς να πηγαίνει όλο και πιο μακριά από την Ελλάδα. Όσο βαθύτερα μπαίνετε στο άγνωστο, στην πραγματικότητα βαδίζετε ανάμεσα στα όρια του θνητού και του αθάνατου κόσμου.
Στον δέκατο άθλο του, ο Ηρακλής ξεκινάει για να πιάσει τα βόδια του Γηρυόνη, που είναι ένα αιμοδιψές τέρας με τρία ζευγάρια ποδιών, τρία κεφάλια και μια θανατηφόρα καταγωγή. Είναι εγγονός της Μέδουσας, και συνεπώς είναι κι αυτός ένα είδος ημι-τέρατος και δεν πρόκειται να παραδώσει τα βόδια χωρίς μάχη.
Τα στενά του Γιβραλτάρ ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες σαν «οι Στήλες του Ηρακλή». Κανένας δεν μπορούσε να πάει πιο πέρα, κανένας δεν ήξερε τι υπήρχε πιο πέρα. Για τους ανθρώπους του αρχαίου κόσμου οι Στήλες δεν ήταν μόνο μια πύλη προς το ανεξερεύνητο ωκεανό, αλλά και μια πύλη ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον μύθο.
Όλοι οι αρχαίοι ναυτικοί που ταξίδευαν για τον Ατλαντικό, έπρεπε να πλεύσουν ανάμεσα από τις «Ηράκλειες Στήλες». Μια πρόσφατη ανακάλυψη δείχνει ότι ήταν πολλοί εκείνοι που έριχναν άγκυρα εκεί, για να υποβάλλουν τα σέβη τους στον ήρωα. Σε μια σπηλιά στο βράχο του Γιβραλτάρ, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν εκατοντάδες χειροποίητα αντικείμενα που θεωρούν ότι συνδέονται με τον Ηρακλή.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι οι Έλληνες ναυτικοί έρχονταν στο ναό για να προσευχηθούν για τη ζωή τους, καθώς ετοιμάζονταν να ακολουθήσουν τον Ηρακλή στο άγνωστο. Δεν γνώριζαν τι υπήρχε, ούτε αν υπήρχε κάτι πέρα από τις Στήλες.
Στον μύθο, ο Ηρακλής αντιμετωπίζει την ίδια αβεβαιότητα, καθώς διασχίζει αυτό το κατώφλι προς το άγνωστο. Πέρα από τις Στήλες περιμένουν ο τρικέφαλος Γηρυόνης και τα βόδια του. Το τέρας βγαίνει πολεμώντας, κατρακυλώντας τεράστιους βράχους από το βουνό πάνω στον Ηρακλή. Αλλά ο Ηρακλής έχει ένα μυστικό όπλο: τα βέλη που είχε βυθίσει στο δηλητηριασμένο αίμα της Λερναίας Ύδρας. Στοχεύει και ρίχνει. Ο Γηρυόνης πέφτει νεκρός και ο Ηρακλής παίρνει τα βόδια του. Δέκα άθλοι ολοκληρώθηκαν.
ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Στη συνέχεια, ο Ηρακλής πρέπει να πάει στην άκρη του κόσμου για να κλέψει χρυσά μήλα από έναν κήπο που φρουρείται από έναν δράκο με εκατό κεφάλια. Τα μήλα, όμως, που ψάχνει ανήκουν στον εχθρό του, τη θεά Ήρα. Όχι μόνο τα μήλα αυτά ανήκουν στην Ήρα, αλλά είναι σύμβολα του ιερού της γάμου με τον Δία. Τα μήλα και ο γάμος συχνά συνδυάζονται στην ελληνική μυθολογία.
Ο Ηρακλής περιπλανιέται για χρόνια αναζητώντας τα μήλα της Ήρας, χωρίς τύχη. Τελικά φτάνει στην άκρη του κόσμου και συναντά έναν θεό που κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο, τον Άτλαντα.
Ο Άτλαντας ήταν ένας από τους Τιτάνες και η δουλειά του είναι να κουβαλάει στους ώμους του το βάρος του κόσμου. Κυριολεκτικά κουβαλάει τον κόσμο στους ώμους του.
Η σύγχρονη φράση «κουβαλάει τον κόσμο στους ώμους του», προέρχεται από τον μύθο του Άτλαντα. Ο Ηρακλής είναι κουρασμένος και χαμένος. Αλλά ο Άτλαντας ξέρει που είναι τα χρυσά μήλα. Έτσι ο Ηρακλής προσφέρεται εθελοντικά να κρατήσει τον κόσμο, όσο εκείνος θα πήγαινε να φέρει τα μήλα. Ο Άτλαντας τελικά επιστρέφει με τα μήλα, αλλά υπάρχει μια παγίδα. Λέει στον Ηρακλή ότι δεν θέλει να πάρει πίσω τη γη και τον ουρανό.
Ο Άτλαντας λέει: «Ευχαριστώ πολύ, προσπαθούσα να το ξεφορτωθώ εδώ και πολύ καιρό» και ετοιμάζεται να φύγει. Ο Ηρακλής του λέει: «Ξέρεις, έχεις δίκιο. Λυπάμαι πραγματικά. Μπορείς όμως να τον πάρεις ξανά μόνο για λίγο; Θέλω να τυλίξω τους ώμους μου με το δέρμα του λιονταριού». Ο Άτλαντας παίρνει ξανά τον κόσμο στους ώμους του και ο Ηρακλής φεύγει με τα μήλα.
Ο Ηρακλής έχει εκδικηθεί την Ήρα με το να κλέψει τα πολύτιμα μήλα της. Τώρα μένει μόνο ένας άθλος για να κερδίσει την ελευθερία του, και αυτός θα τον στείλει σ’ ένα μέρος από όπου κανένας θνητός δεν έχει επιστρέψει ζωντανός, τη χώρα των νεκρών, τον Άδη.
Ο Ηρακλής περνά τη ζωή του μέσα στο μόχθο, σε μια προσπάθεια να ξεφορτωθεί την ενοχή, που νιώθει ότι δεν την αξίζει πραγματικά. Πάντα υποφέροντας, πάντα υπομένοντας.
ΔΩΔΕΚΑΤΟΣ ΑΘΛΟΣ
Τώρα, μια τελευταία δοκιμασία μένει. Για τον δωδέκατο και τελευταίο άθλο του, ο Ηρακλής πρέπει να βρει το δρόμο για τον μυστηριώδη κάτω κόσμο των νεκρών, τον Άδη. Εκεί πρέπει να συλλάβει τον Κέρβερο, τον τρικέφαλο σκύλο που φυλάει τις πύλες του Άδη.
Ο τελευταίος άθλος του Ηρακλή είναι κατά πολύ ο πιο εξοργιστικός. Κανένας άνθρωπος δεν είχε κάνει ποτέ κάτι τέτοιο πριν. Οι ήρωες συνήθως δεν μπορούσαν να κατέβουν στον κάτω κόσμο.
Ο Άδης, ο άρχοντας του θανάτου, είναι ο φύλακας όλων των ανθρώπινων ψυχών και ο Κέρβερος είναι το όργανό του. Ο σκύλος δεν είναι εκεί για να εμποδίσει εσάς τους ζωντανούς από το να μπείτε μέσα, επειδή αν είστε τόσο τρελός για να κάνετε κάτι τέτοιο, αυτό είναι δικό σας πρόβλημα. Είναι εκεί για να κρατήσει τους νεκρούς από το να βγουν έξω. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχει κάποιος στους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς είναι ο φόβος ότι αν κάποιος πεθάνει, ίσως δεν συνειδητοποιήσει ότι είναι νεκρός και ξαναγυρίσει πίσω σε σας.
Ο Ηρακλής προσπαθεί να πλησιάσει τον Άδη με διπλωματικό τρόπο. Ζητά άδεια να πάρει το σκύλο - φύλακα στη γη. Ο Άδης συμφωνεί μ’ έναν όρο: Ο Ηρακλής πρέπει να υπερνικήσει το θηρίο με τη δύναμή και μόνο. Αυτή είναι η τελική στιγμή της αλήθειας. Ο Ηρακλής παλεύει με τον σκύλο μέχρι που τον ρίχνει κάτω στο έδαφος και τον κάνει να υποταχθεί.
Το γεγονός ότι κατάφερε να φέρει τον Κέρβερο από τον άλλον κόσμο, είναι ένα εκπληκτικό γεγονός. Επειδή αυτό δείχνει ότι ένας Έλληνας ήρωας θα μπορούσε να μπει μέσα και σπάσει τον κύκλο της ζωής και του θανάτου.
Επιτέλους, ο Ηρακλής ολοκλήρωσε την τιμωρία του. Κατάκτησε κάθε εμπόδιο που μπήκε στην πορεία του και υπέμεινε κάθε σωματικό και διανοητικό βασανισμό, πέρα από κάθε μέτρο. Είχε πλέον κάθε δικαίωμα να ηρεμήσει.
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ
Ο Ηρακλής είναι κάποιος που αγωνίζεται και νικά. Υποφέρει, αλλά πάντα συνέρχεται ξανά. Και υπάρχει κάποια ασαφή υπόσχεση ότι η ζωή θα είναι καλύτερη γι’ αυτόν όταν ολοκληρωθεί όλη αυτή η περιπέτεια. Αλλά φυσικά αυτό δεν γίνεται ποτέ.
Η Ήρα κρατά άσβεστη τη μνησικακία της εναντίον του Ηρακλή, επειδή είναι ο παράνομος γιος του Δία. Υπάρχει μόνο μια διαφυγή από αυτή την κατάρα, ο θάνατος. Ο Ηρακλής φτιάχνει ένα τεράστιο σωρό από ξύλα, για τη νεκρική πυρά. Η ζωή του τελειώνει όπως ακριβώς την υπέμεινε, με βάσανα.
Στον θάνατο, ο Ηρακλής τελικά εξιλεώνεται. Ο Δίας, ο βασιλιάς των θεών, θεωρεί ότι ο γιος του έχει υποφέρει αρκετά. Τον προσκαλεί να ενωθεί με τους Αθάνατους στον Όλυμπο και η νέμεσή του, η Ήρα, τελικά υποχωρεί.
Εδώ βλέπουμε ότι ο Ηρακλής είναι ο ήρωας των ηρώων. Είναι ο μέγιστος των μεγίστων. Και τελικά ο Δίας λέει: «Εντάξει Ηρακλή, υπέφερες πολλά και είσαι τόσο εκπληκτικός, γι’ αυτό θα προχωρήσω στην αναγνώρισή σου σε θεό». Ο Ηρακλής τελικά παίρνει ένα είδος ανταμοιβής που θα διαρκέσει για πάντα. Τα βάσανα επιτέλους τελειώνουν. Στο τέλος, ο Ηρακλής ανασταίνεται και ενώνεται με τον πατέρα του στο αιώνιο βασίλειο.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Αυτός είναι ο μύθος του Ηρακλή. Μια διαχρονική ιστορία δύναμης, βασάνων και εξιλέωσης.
Είναι το είδος της ιστορίας που οι άνθρωποι θέλουν να ακούνε, επειδή όλοι έχουν περάσει προβλήματα, κόπους και βάσανα στη ζωή τους. Ο καθένας αντιμετώπισε μνημειώδεις δυσκολίες, που δεν πίστευαν ότι θα κατάφερναν να τις ξεπεράσουν. Και θέλουν να ακούνε μια ιστορία για κάποιον που πέρασε παρόμοιες καταστάσεις, αλλά κατάφερε να ανταπεξέλθει και να τα καταφέρει μέχρι το τέλος.
Το γεγονός ότι ο Ηρακλής κατάφερε τελικά να πετύχει, μας δείχνει ότι πάντα υπάρχει η δυνατότητα της επιτυχίας, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολη μας φαίνεται η ζωή μας.
