Οι Σφίγγες της Αμφίπολης και η καταγωγή τους
Η τυπολογία τους δίνει την απάντηση. Οι Σφίγγες είναι ελληνικές Οι αιγυπτιακές Σφίγγες ήταν ξαπλωμένες και στα τέσσερα πόδια τους, ενώ οι ελληνικές στέκονταν στα δύο πισινά, σαν να ήταν σε επιφυλακή.
Στα δύο τους πόδια στέκονται οι Σφίγγες της Αμφίπολης, γεγονός που μαρτυρά ότι είναι ελληνικές |
Η Σφίγγα μπορεί μεν να ήρθε από την Αίγυπτο, αυτό όμως δεν έγινε λόγω της εκστρατείας του Αλέξανδρου. Η αμφίδρομη σχέση των δύο πολιτισμών είχε αρχίσει πολλούς αιώνες πριν.
Ακόμα και η ετυμολογία της λέξης είναι πιθανόν να είναι αρχαία αιγυπτιακή. Κάποιοι θεωρούν ότι προέρχεται από την παραφθορά της αιγυπτιακής λέξης Sheshep-ankh, η οποία σημαίνει ζώσα εικόνα παρά από το ελληνικό «σφίγγω».
Στην Αίγυπτο
Η Σφίγγα της Γκίζας |
Η πιο διάσημη της οικογενείας, είναι η Σφίγγα της Γκίζας, το αρχαιότερο γνωστό άγαλμα μνημειακού τύπου. Θεωρείται ότι κτίστηκε από τους Αιγύπτιους του Αρχαίου Βασιλείου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Χεφρήνου (2558 - 2532 π.Χ.).
Ελληνική μυθολογία
Στις ελληνικές αναπαραστάσεις απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας (εν αντιθέσει με τη Σφίγγα της Αιγύπτου, που δεν έχει φτερά) ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού, ουρά ερπετού και φτερά πτηνού.
Η Ηρα και ο Αρης την έστειλαν στην Αρχαία Θήβα της Βοιωτίας. Είχε διδαχθεί από τις Μούσες το εξής αίνιγμα: Τι έστιν ο μεν έχων φωνήν, τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίγνεται; (τι είναι αυτό που έχει φωνή και γίνεται τετράποδο, δίποδο και τρίποδο;).
Καθόταν σ' ένα βράχο του Φικίου όρους (σημερινού Φαγά, ας προσέξουμε την ετυμολογία της αρχαίας ονομασίας και πάλι), που χωρίζει τις πεδιάδες της Θήβας και της Κωπαΐδας, και έλεγε το αίνιγμά της στους Θηβαίους περαστικούς. Επειδή δεν μπορούσαν να το λύσουν, τους σκότωνε σφίγγοντάς τους.
Ο Οιδίποδας και η Σφίγγα |
Διάσημη Ελληνική σφίγγα ήταν η σφίγγα των Ναξίων, στημένη κοντά στον ναό του Απόλλωνα, επάνω σε έναν ψηλό κίονα με ιωνικό κιονόκρανο. Παρόμοιες σφίγγες υπήρχαν
Προστάτες των μνημείων
Η κεφαλή της Σφίγγας του 560 π.Χ. που βρέθηκε στον Κεραμεικό το 2003 |
Στο μουσείο του Μαραθώνα, στην αίθουσα του Ιερού των Αιγυπτίων θεών που βρέθηκε στην Μπρεξίζα, εκτίθεται μαρμάρινη αιγυπτιάζουσα σφίγγα.
Από τα πιο πρόσφατα ευρήματα με Σφίγγες, είναι του 2003 στον Κεραμεικό, οπότε εντοπίστηκε άγαλμα του 560 π.Χ. περίπου, σε δεύτερη χρήση.