Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι και σύγχρονη επιστημονική σκέψη

“Πρέπει να υποθέσουμε, την ύπαρξη ενός συνειδητού και ευφυή νου πίσω από αυτή τη δύναμη της συνείδησης και του παρατηρητή. Αυτό το μυαλό είναι η μήτρα όλων των καταστάσεων της ύπαρξης.” Max Ρlank



Η επιστήμη της φυσικής και δη της κβαντικής διαμέσου των σύγχρονων τεχνολογιών και των ανώτερων μαθηματικών έχει εισάγει έννοιες όπως η πλάνη των αισθήσεων, η ανυπαρξία της ύλης και του χρόνου, η συλλογική συνειδητότητα, η ολότητα των πάντων και πολλές άλλες που ο μέσος άνθρωπος είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοήσει πόσο μάλλον να τις αφομοιώσει στον τόσο σκληρά δομημένο τρόπο σκέψης του, Κι όμως για τους επιστήμονες αυτές οι έννοιες φαίνονται τόσο αληθινές.

Ο ανθρώπινος νους

Ας δούμε όμως τι έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες θετικοί φιλόσοφοι για όλες τις παραπάνω έννοιες όπως και για το τι είναι σύμπαν, ποια είναι τα δομικά συστατικά του και πως αυτά ενυπάρχουν στο όλο και ας αναλογιστούμε τις απίστευτες ομοιότητες που αυτές έχουν με τη σημερινή θετική σκέψη.

Ο Δημόκριτος όριζε ότι άτομα είναι τα έσχατα μόρια ύλης που δεν επιδέχονται τομές (άτμητα) ή αυξομειώσεις, είναι αγέννητα, άφθαρτα, αναλλοίωτα και αδιαίρετα, πλήρη και τέλεια, συμπαγή, ενιαία και απλά, ενώ είναι αριθμητικά άπειρα, απέραντα ποικιλόμορφα σε σχήμα και κινούνται αδιάκοπα στο κενό. Με σημερινή ορολογία εισήγαγε δηλαδή ο Δημόκριτος και μία «αρχή διατηρήσεως» της ενέργειας του ατόμου (ή όπως θα ονομαζόταν σήμερα το ελάχιστο άτμητο τμήμα της ύλης-το δομικό συστατικό του σύμπαντος). Ο Δημόκριτος εφάρμοζε την ατομική θεωρία του για κοσμολογικές εξηγήσεις του σύμπαντος: Το σύμπαν (κόσμος) δεν ήταν δημιούργημα, ούτε έχει κατάληξη! Στο εσωτερικό του υπάρχουν όμως άπειροι «κόσμοι», οι οποίοι γεννιούνται και πεθαίνουν.

Ο Ζήνων και ο χώρος

Ο Ζήνων υπερασπίζεται με πάθος την θεωρία του διδασκάλου του, του Παρμενίδη και με μία σειρά συλλογισμών αποδεικνύει ότι η «πολλότητα» δεν έχει υπόσταση, δηλαδή στο σύνολο του κόσμου η σύγκριση των όντων και των φαινομένων έχει ίσες θετικές και αρνητικές δυνάμεις και αποδίδει Μηδέν. Μέσα στην θεωρία του η «κίνησις» είναι αδύνατη.
Ο Ζήνων αρνείται ακόμα και την κίνηση του Όντος μέσα στο χώρο και μάλιστα αρνείται και τον ίδιο το χώρο.
Λέει ο Ζήνων : "Αν ο χώρος είναι κάτι, τότε που βρίσκεται; Αν ο χώρος ανήκει στο «είναι» που θα μπορούσε να «είναι»; Αλλά άν το «είναι» ολόκληρο είναι μέσα στο χώρο, τότε θα πρέπει ο χώρος να βρίσκεται μέσα σε έναν άλλο χώρο κι ο άλλος χώρος σ' έναν άλλο χώρο, πράγμα που είναι αδύνατον."
Γι'αυτό, δεν υπάρχει χώρος. Η κατάργηση της έννοιας του χώρου και του χρόνου και οι συνθήκες ορίου της κινητικής αρχής όπως τα συνέλαβε ο Ζήνων, απασχολούν σήμερα πολλούς κοσμολόγους και θεολόγους και αποτελούν τεκμήρια για επιστημονικές αναζητήσεις που αφορούν στην αρχή της Δημιουργίας του Σύμπαντος και την έννοια του Θεού ως Δημιουργού.

Αναξαγόρας και Ελεατική Οντολογία

Ο Αναξαγόρας είναι πιστός σύμμαχος της Ελεατικής Οντολογίας.
Τίποτα στο Σύμπαν δεν καταλήγει στο μηδέν και τίποτα δεν αρχίζει από το μηδέν. Το Όν είναι χωρίς αρχή, χωρίς τέλος, και ποιοτικά αναλλοίωτο.
Αυτό που οι άνθρωποι λένε ζωή και θάνατο, δεν είναι παρά ο διαχωρισμός των στοιχείων της ύλης, που από την φύση τους είναι άφθαρτα.
Για τον Αναξαγόρα η λέξις Κόσμος στην εσωτερική της σημασία σημαίνει «τάξη μέσα στο κοσμικό σύστημα». Δημιουργός της τάξης είναι το Θεϊκό πνεύμα. Αυτό ισχύει για ολόκληρο το Σύμπαν.
Την διανοητική δύναμη και την ψυχή τα ονομάζει Νού. Κι ενώ η ψυχή κινεί το Πάν, ο Νους είναι άπειρος, αυτούσιος παντοδύναμος, παντογνώστης, πανταχού παρών.
Ο Αναξαγόρας είναι ο πρώτος στοχαστής στην ιστορία του κόσμου που διαχώρησε την ύλη από το πνεύμα, ανάμεσα στο έμψυχο και το άψυχο και ο κοσμικός «Νους» συμπεριλαμβάνει το σύνολο των νόμων που εκδηλώνουν την δραστηριότητα του Θεού.

Αρχική Κοσμοθεωρία Πυθαγόρα

Ο Πυθαγόρας ανακάλυψε ότι η αρμονία της μουσικής, η αρμονία της λειτουργίας της φύσης και του κόσμου και η αρμονία των νόμων που διέπουν την κατασκευή και λειτουργία όλων των όντων, εξαρτώνται από ορισμένες μαθηματικές σχέσεις.
Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι βασικές αρχές του κόσμου είναι οι αριθμοί και ταυτίζει τον «άρτιο» αριθμό με το 'Απειρο και τον «περιττό» με το Πεπερασμένο. Πιστεύει ότι η αρμονία γεννιέται από τις ζεύξεις αντιθέτων δυνάμεων και ωθεί τον άνθρωπο να συμμορφώνει την εσωτερική ζωή του σύμφωνα με τους αριθμητικούς κώδικες της αρμονίας.
Έτσι γεννιέται η Πυθαγόρεια Ηθική. Σύμφωνα με την Ορφική θρησκεία, η ψυχή έχει θεία καταγωγή, προέρχεται δηλαδή από μία συμπαντική ψυχή και επομένως είναι αθάνατη. Η Πυθαγόρεια σύλληψη της Συμπαντικής ψυχής αποτελεί την αρχική κοσμοθεωρία ότι η ύλη του κόσμου είναι πνευματοποιημένη και υπάγεται σ' ένα ψυχικό σύνολο που δηλώνει την Συμπαντική θεότητα.

Σωκράτης και αναζήτηση της αλήθειας

Ο Σωκράτης, ο μεγάλος εραστής της σοφίας διδάσκει πως κορυφαία εκδήλωση του νου είναι η αναζήτηση της Αλήθειας μέσα από τη λειτουργία του διαλόγου για την κατάκτηση της Αρετής.
Πρώτος ο Σωκράτης ανακαλύπτει την αιώνια και ασύγκριτη αξία της ψυχής και την ένωση της ανθρώπινης ψυχής με την ψυχή του κόσμου.
Η ματιά του κορυφαίου στοχαστή της ανθρωπότητος ανιχνεύει τα άστρα, οραματίζεται το σύνολο του κόσμου κι έχει μέσα του την βαθειά πεποίθηση ότι μέσα στο «κοσμικό γίγνεσθαι» και μέσα στην «ανθρώπινη μοίρα» δεσπόζει μία ανώτερη Διάνοια που αποτύπωμά της είναι η δική μας η Διάνοια.
Μ' αυτή την πεποίθηση θεμελιώνει μία θεϊκή ενέργεια που συντάσσει την τάξη του κόσμου κι ότι μέσα από αυτή την τάξη, ό,τι φυσικό συμβαίνει γύρω μας είναι και Λογικό. Το Σωκρατικών «δαιμόνιον» είναι η φωνή του Θεού που λειτουργεί μέσα μας, αντίλαλος της φωνής που πρυτανεύει στο Σύμπαν και καθορίζει την λειτουργία όλων των πραγμάτων του κόσμου. Με τον τρόπο αυτό ο Σωκράτης ενώνει σε μία κοινή ουσία τον άνθρωπο, το Σύμπαν και τον Θεό!

Πλάτων και Ιδεοκρατία

O Πλάτων πίστευε ότι όλα τα φαινόμενα του κόσμου είναι απατηλά και αυτό που αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα όργανα είναι όλα ψευδαισθήσεις.
Μέσα από την Αρετή ο Πλάτων ανακαλύπτει τον άϋλο κόσμο, αυτό το ονομάζει Ιδέα και γίνεται θεμελιωτής της Ιδεοκρατίας.
Η ερμηνεία της ύλης του ορατού κόσμου για τον Πλάτωνα είναι μία πλάνη. Το πραγματικό Σύμπαν και η αιώνια υπόστασή του, χωρίς αρχή, χωρίς τέλος, πλήρης και ολοτελής, είναι η υπόσταση των Ιδεών από τις οποίες προέρχεται και επιστρέφει η ανθρώπινη ψυχή. Η ψυχή έχει θεία καταγωγή, είναι συγγενική με τις Ιδέες αλλά μόνον αυτή από όλα τα πράγματα του κόσμου μοιάζει με τις Ιδέες. Γνωρίζοντας η ψυχή του θείου γίνεται και η ίδια θεία και ομοιώνεται με τον ίδιο τον Θεό. Η Διαλλεκτική είναι η βασίλισσα των επιστημών και ο μοναδικός δρόμος για την αληθινή Γνώση.
Ο κόσμος μπορεί να ερμηνευθεί μόνον με την κλιμακωτή έρευνα από το μερικόν προς το πλήρες, από το φύλλο στο δένδρο, από το δένδρο στο δάσος, από το δάσος στην φύση, από την φύση στον κόσμο, από τον κόσμο στο Σύμπαν. Η παρατήρηση του γενικού με άγνοια του μερικού, είναι πλάνη.

Αριστοτέλης και κινητική αρχή

Ο Αριστοτέλης για την δημιουργία και τη λειτουργία του κόσμου θεμελιώνει την δική του επιστημονική άποψη και υποστηρίζει το αιώνιον «γίγνεσθαι». Δεν έχουμε το δικαίωμα να σκεφτόμαστε την ύλη χωρίς μορφή, ούτε τη μορφή χωρίς ύλη.
Η σχέση ύλης - μορφής είναι άμεση. Η ύλη είναι τόσο αγέννητη όσο και η μορφή. Και τα δύο είναι αιώνια. Ό,τι γεννιέται ήδη υπάρχει μέσα στο «γίγνεσθαι» και αποτελεί την λειτουργία από μία ύλη και μία μορφή να προκύπτει μία νέα ύλη και μία νέα μορφή. Το «γίγνεσθαι» δηλαδή η συμπαντική μηχανή, είναι η μετάβαση από μία δυνατότητα σε μία πραγματικότητα, μέσω της κίνησης.
Όμως όλα αυτά είναι αιώνια. Η «κινητική αρχή» δεν άρχισε ποτέ, είναι νόμος που υπάρχει από πάντα και έχει σαν ουσία της την καθαρή ενέργεια. Αυτή η «αρχή» είναι εντελώς άϋλη, απόλυτα καθαρή, ολοτελής και πλήρης στον έλεγχο της λειτουργίας του παντός. Αυτή είναι το απόλυτο Πνεύμα που ορίζει την ιδιότητα του Θεού.
Όμως, τι είναι αυτή η αιώνια ενέργεια της «κινητικής αρχής»; Είναι η καθαρή νόησις του εαυτού της. Ο Συμπαντικός «Νους» καταλαβαίνει τον εαυτό του, όταν η Θεότητα «στοχάζεται τον εαυτό της». Είναι «Νόησις Νοήσεως». Ο Θεός μόνον το θείον μπορεί να σκέφτεται, μόνον δηλαδή τον Εαυτό του. Ο κόσμος μόνον από το θείον προέρχεται και στο θείον ανήκει. Η ζωή κάθε μορφής ύλης είναι ενέργεια του πνεύματος και ο άνθρωπος είναι το μοναδικό έμψυχο ζώον της φύσεως που μετέχει, στο πνεύμα της δημιουργίας, είναι δηλαδή «μέτοχος Θεού».

ramnousia