ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ
Το κάλλος.». Και κάνω την αναφορά αυτή στους Θεούς των Ελλήνων καθότι η Ολυμπιάδα ήταν γέννημα από αυτή την αντίληψη της θρησκευτικότητας, της πίστης, της απόστασης εκείνης που καλύπτεται μέσα από μία διαφορετική έκφραση σύζευξης του ανθρώπινου και του θείου!!!
Η επίσημη εμφάνιση των ολυμπιακών Αγώνων καθώς σεβόμενη την συμβατή ιστορία αποδεχόμαστε πως ανάγεται περί τον 8ο αι. π.Χ. Είναι μία μεταβατική περίοδος που όπως μας λένε οι επιστήμονες-αρχαιολόγοι η Γεωμετρική εποχή σιγά-σιγά δίνει την θέση της σε μία άλλη, την επονομαζόμενη Αρχαϊκή και όπως είναι φυσικό οι μεταβολές είναι πολλές και σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης έκφρασης και έκφανσης…
Διαβάζουμε σχετικά « Οι Ευπατρίδες βγαίνουν νικητές στον αγώνα τους κατά της Βασιλείας και
γεννιέται το αριστοκρατικό πολίτευμα. Η κάστα αυτή των ευγενών δημιουργεί έναν ολόκληρο τρόπο ζωής, με τις συνήθειές της αποτυπωμένες τόσο στα λογοτεχνικά έργα όσο και στα έργα τέχνης. Το αριστοκρατικό πολίτευμα γεννά μία ιδεολογία που θέλει τους λίγους, τους εκλεκτούς να είναι στενά συνδεδεμένοι με το ηρωικό στοιχείο και την επίδειξη που φέρει αυτό προς εντυπωσιασμό των λαϊκών μαζών…»
Είναι αυτό που αυθόρμητα βγαίνει στον άνθρωπο όταν μέσα από την εξουσία, την κάθε λογής εξουσία βλέπει την «διαφορετικότητά» του και δημιουργεί την …απόσταση. Γεννιούνται οι ήρωες οι οποίοι είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τους Θεούς και απόλυτα ξεχωριστοί από τον απλό λαό… Οι αγώνες, η νίκη και το στεφάνι της κατάκτησης του πρώτου βάθρου, είναι φυσιολογική απορροή μιας γενικότερης αντίληψης της άρχουσας κοινωνίας. Μην ξεχνάμε πως τα χρόνια εκείνα ο δυνατός ήταν η απόλυτη έκφραση του πολιτισμού που φαινόταν να πηγάζει όχι από φιλοσοφία, κάθε άλλο, αλλά από την δύναμη της επιβολής σε κάθε είδους ανθρώπινης έκφρασης!!
« Αλλά οι κοινωνίες αλλάζουν σιγά-σιγά, και ο θεσμός του «γένους» δίνει την θέση του στην «πόλη-κράτος» και η αριστοκρατία στην δημοκρατία. Παράλληλα η πνευματική άνθηση κυρίως της Αθήνας, προσανατολίζει τους ανθρώπους σε άλλους ορίζοντες, μακριά από αυτούς της ηρωικής εποχής. Είμαστε πια στην εποχή του «καλού καγαθού». Η φυσική ρώμη δεν αποτελεί πλέον το μοναδικό πρότυπο του ανθρώπου. Πρότυπο είναι η Πνευματική καλλιέργεια που έχει τον δικό της στίβο, το θέατρο απ’ όπου ο μεγάλος Ευριπίδης θα διδάξει την αναγκαιότητα διακυβέρνησης από τους «σοφούς τε καγαθούς», αυτούς τους φιλοσόφους κυβερνήτες του Πλάτωνα…»
Η έκφραση του πνεύματος μέσα από αγώνες, (θέατρο, ποίηση) συμπεριλαμβάνονται στις Ολυμπιάδες και τότε πια με την ωριμότητα που αρμόζει σε νόες όπως οι Έλληνες αποδίδουν αυτά που πρέπει εκεί που πρέπει.Ο χώρος της Ολυμπίας ήταν αφιερωμένος στον πατέρα των Θεών και των ανθρώπων, τον Δία. «…Ο Ζευς είναι κυρίαρχος του κεραυνού, αυτού του πύρινου όπλου, και κατ’ εξοχήν εκπρόσωπος της θέσπισης του «δικαίου». Ενός δικαίου που αποσκοπεί στην αρμονική συνύπαρξη μακρόκοσμου και μικρόκοσμου ( φύσης και κοινωνίας) και το οποίο συμβολίζεται σε όλη του την πληρότητα στην μορφή του σημαντικότερου παιδιού του Δία του Απόλλωνα…»
Μέσα από την ιδεολογία του « κάλλους» και « ισχύος» οι πρόγονοί μας περνούν την φιλοσοφία των Αγώνων της Ολυμπίας σε μία πραγματική ιεροτελεστία ανάδειξης του ανθρώπου στο τέλειο.
Και είναι αυτή η ιδεολογία που καθιστά το σώμα «ναό του Θείου», αλλά ίσως σωστότερα θα ήταν να πούμε ότι το «Θείον» αποκτά μία καθαρά ανθρωποκεντρική διάσταση.
Ο καθηγητής της Οξφόρδης J. Boardman λέει: « Ο άνθρωπος ήταν το μέτρο των πάντων για τους αρχαίους Έλληνες και σκοπός του καλλιτέχνη ήταν να τον αναπαραστήσει στην ιδεώδη του μορφή, έτσι που σχεδόν να μην ξεχωρίζει από τους Θεούς – που και αυτοί με την σειρά τους αποδίδονταν με μορφή ανθρώπινη. Η ηρωική γύμνια των Θεών, των πολεμιστών και των κοινών θνητών που χαρακτηρίζει την κλασσική τέχνη ήταν η φυσική έκφραση του θαυμασμού των αρχαίων Ελλήνων για το τέλεια διαπλασμένο σώμα».
«Στο Δελφικό ιερό, η μαντική τέχνη μετατρεπόταν σε μέθοδο κατανόησης των «νόμων» που θέτουν τον ανθρωποκοινωνικό μικρόκοσμο σε πλήρη αρμονία με το φυσικό- συμπαντικό μακρόκοσμο. Στην Ολυμπία τέλος, ετίθετο ως προϋπόθεση του Ελευσίνιου «ευελπιστείν» και του Δελφικού « ευ ζην», το πανελλήνιο «ευ αγωνίζεσθαι». ( Γ. Λουκάς, περιοδικό «Τρίτο Μάτι» τευχ. 16-17).
Υπάρχει το παράδειγμα του Θεαγένη του Θάσιου, που είναι τόσο χαρακτηριστικό ώστε να αντιληφθούμε την πραγματική διάσταση της αντίληψης των προγόνων μας στο Ολυμπιακό Πνεύμα. Ιδού τι γράφει ο Χρ. Ρέππας στο άρθρο του «Περιπλοκές και στις Αρχαίες Ολυμπιάδες» στην Ιστορία εικονογραφημένη: « Στην 75η Ολυμπιάδα(480 π. Χ.) ένας μεγάλος αθλητής, ο Θεαγένης ο Θάσιος, δήλωσε συμμετοχή στην πυγμαχία και το σύνθετο από πάλη και πυγμαχία παγκράτιο. Με τον τρόπο αυτό διεκδικούσε μία από τις μεγαλύτερες διακρίσεις που θα μπορούσε να εξασφαλίσει ένας αθλητής στην Ολυμπία. Αρχίζοντας με την πυγμαχία νίκησε τον Λοκρό αντίπαλό του Εύθυμο. Κατάκοπος όμως καθώς ήταν από την μεγάλη προσπάθεια και τα τραύματα δεν μπόρεσε να αγωνισθεί στο παγκράτιο. Για την αποχή του αυτή οι Ελλανοδίκες όχι μόνο τον τιμώρησαν με πρόστιμο ενός ταλάντου, αλλά και ακύρωσαν την νίκη του, υποχρεώνοντας τον να αγωνισθεί και πάλι με τον Εύθυμο, τον οποίο και νίκησε. Επειδή όμως στάθηκε η αιτία να αγωνισθεί ο αντίπαλός δύο φορές τον καταδίκασαν να τον αποζημιώσει με δύο τάλαντα. Ο Θεαγένης εξαγόρασε την ποινή αυτή με την μη συμμετοχή του στις δύο επόμενες Ολυμπιάδες, αφήνοντας τον Εύθυμο να τον νικήσει.
Με τον τρόπο αυτό οι Ελλανοδίκες εξασφάλιζαν το «ευ αγωνίζεσθαι». Μάλιστα δεν δίστασαν να ανακηρύξουν ολυμπιονίκη αθλητή, που προτίμησε να πεθάνει παρά να νικηθεί.
Είδατε λοιπόν ποια ήταν η αξία του Ολυμπισμού για εκείνους τους μεγάλους που τον δημιούργησαν και πάντα σε αντιπαράθεση με το σήμερα του εξευτελισμού κάθε όρου άθλησης- αγώνα; Ο Αριστοτέλης συμβούλευε τους «παιδοτρίβες» να αποφεύγουν να δημιουργούν αθλητές-πρωταθλητές των μεγάλων πανελληνίων αγώνων αλλά μέσα από την άσκηση σε όλα ανεξαιρέτως τα αγωνίσματα, να εμφυσούν στα νεαρά άτομα την προσπάθεια για μία τέλεια ισορροπία της προσωπικότητας και να μην τα παρακινούν να παίρνουν το ρεκόρ σε ένα αγώνισμα…
